De toekomst van sociaal wonen in Vlaanderen

Ons CAW is betrokken bij de Woonzaak. Wat is dat precies?

‘De Woonzaak is een verzameling van verenigingen en individuen die het willen opnemen voor een rechtvaardig woonbeleid in Vlaanderen. Voor het CAW is het natuurlijk vooral vanuit de invalshoek dak- en thuislozen, bij Huurdersplatform gaat het om sociale huurders, vanuit Saamo vanuit insteek buurtwerk enzovoort. Het is dus goed dat er een soort koepel rond al die organisaties gevormd wordt. De Woonzaak heeft een speciale aanpak gekozen: een klacht bij de Raad van Europa tegen het woonbeleid van de Vlaamse Overheid. Men zegt eigenlijk: “de oplossingen zijn er, maar de Vlaamse Overheid maakt er geen werk van.” We verwachten een uitspraak van de Raad van Europa in januari 2024.

Dat is niet bindend, maar zo’n veroordeling is natuurlijk wel een incentive om hier als overheid iets mee te doen. We gaan er dus van uit dat ook Vlaanderen hier gevolg aan geeft. Inhoudelijk is er immers nog veel werk aan de winkel: er zijn onvoldoende sociale woningen, de private huurmarkt is voor een bepaald publiek onbetaalbaar en niet toegankelijk, sociale huurders worden nog steeds gestigmatiseerd enzovoort. Oplossingen kunnen bijvoorbeeld zijn: zorg ervoor dat projectontwikkelaars bij ieder nieuwbouwproject verplicht worden om een bepaald percentage sociale woningen te voorzien. Andere voorbeelden zijn praktijktesten om discriminatie tegen te gaan, of controles op minimale kwaliteitseisen van woningen om huisjesmelkerij te ontmoedigen.’

De Woonzaak doet ook acties, bijvoorbeeld recent op de Gentse Feesten.

‘Ze hebben een wooncaravan georganiseerd waarmee ze de mensen sensibiliseren en informatie geven. Daarmee trokken ze gans Vlaanderen rond. Ze zijn uitgenodigd voor de Gentse Feesten, en ze hebben er een week gestaan, net als vorig jaar. Mensen stappen er naartoe, en willen weten waarover het gaat. Dus het is vooral de bedoeling om de actie meer bekendheid en gedragenheid te geven.’

Waarom heeft de woonzaak voor Europa gekozen?

‘In Vlaanderen hebben we al veel gedaan met allerlei organisaties, maar we geraken daar geen meter verder. We horen beloftes, maar zien niets gebeuren. Vanuit CAW zijn we ook al met een Gentse delegatie met de minister van Wonen gaan praten, hebben we een nachtelijke actie uitgevoerd door krijtmannetjes op de grond te tekenen om het aantal Gentse daklozen te symboliseren, hebben we de minister van Wonen uitgenodigd in CAW en voerden we gesprekken met de minister van Welzijn. Onlangs op de Feantsa Conference (Europese koepelorganisatie dak- en thuislozen) in Stockholm gingen we met de Belgische delegatie in gesprek met minister van Armoedebestrijding Lalieux. Maar als er niets beweegt moet je iets anders proberen. Dus, nu een klacht bij Europa.

Als het tot een veroordeling van de Vlaamse Regering komt, hoop ik dat men dit serieus neemt, en de middenveldorganisaties uitnodigt om mee aan alle punten te werken. Dus ik hoop vooral dat het tot een dialoog komt. En dat deze dialoog er ook één kan zijn over de verschillende bevoegdheidsdomeinen heen, zowel minister van Wonen als Welzijn als Armoedebestrijding als Asiel en Migratie. Want daar ligt natuurlijk de sleutel: in de samenwerking tussen al deze departementen, samen met middenveldorganisaties.’

Van het Europees gaan we naar het Gents niveau. Wat is ‘Te Duur’?

‘Een verscheiden groep mensen die allemaal rond wonen bezig zijn. Het betreft een burgerbeweging die wij binnen CAW bekend gemaakt hebben. Verschillende CAW-medewerkers hebben deze actiepunten mee onderschreven. Ze willen invloed uitoefenen op het Gentse woonbeleid. Dankzij een handtekeningenactie volgt er nu een referendum. Er werden maar liefst 36.000 handtekeningen verzameld! Dat referendum moet plaatsvinden voor 1 oktober, met twee vragen: “Gemeentelijk publiek vastgoed mag niet geprivatiseerd worden. Bent u akkoord?” en “Moet de stad Gent een bank van publieke gronden oprichten om 40% sociaal wonen te realiseren?” Voor het CAW is het belangrijk om hierbij aan te sluiten, want wij werken individueel met cliënten en willen tegelijk ook signaleren en zo aan beleidsbeïnvloeding doen, om ons verhaal een breder draagvlak te geven.’

Dat kan lukken voor sociale woningen, maar denk je dat een politicus wil ingrijpen op de privé-markt?

‘Op dit moment zien we daar niet veel enthousiasme voor en ik begrijp ook wel dat ze op die markt niet teveel regels willen zetten. Maar het is wél noodzakelijk. En zou een projectontwikkelaar het echt zo erg vinden als er 10 of 20% van zijn woningen sociaal in te vullen zijn? Dit is geen ingrijpende maatregel, maar dit zou het aantal sociale woningen toch spectaculair kunnen opdrijven.’

Heb je hier concrete verwachtingen?

‘Zowel de Woonzaak als Te Duur zijn drukkingsmiddelen om het woonthema op de kaart proberen te krijgen. In verkiezingsjaar 2024 trachten we er ook een verkiezingsthema van te maken. Zo zullen we bijvoorbeeld een memorandum schrijven, en dat bezorgen aan alle politieke partijen en lokale besturen. In zo’n memorandum suggereren we concrete oplossingen: wat kan jij als lokaal bestuur doen, en hoe kan het CAW je hierbij helpen?

We weten immers wat de oplossing is voor dak- en thuisloosheid. Namelijk: woningen, woningen, woningen! Nu alleen nog verschillende departementen laten samenwerken én een beetje politieke wil. Dan kunnen samen vooruitgang boeken. Want de tijd dat een organisatie of een beleidsniveau de zaak in z’n eentje kan oplossen, is al lang voorbij.’

Dit artikel verscheen in Magis

Dit artikel verscheen ook in Magis, het magazine van CAW Oost-Vlaanderen (jaargang 10, nr. 3, jul-aug-sep). Blijf op de hoogte: schrijf je in en ontvang Magis in je brievenbus of digitaal.