Je kan zowel voor, tijdens als na je scheiding terecht bij het CAW, ons aanbod is heel ruim

Wanneer kan iemand in scheiding aankloppen bij CAW? 

Ann Vereecken: “Ik raad iedereen aan om niet te lang te wachten. We kunnen al zoveel betekenen aan het begin, wanneer er twijfels zijn over de relatie of bij relatieproblemen. Als mensen al in een vroeg stadium aankloppen, dan zie je dat ze ons ook sneller vinden als het toch dreigt te escaleren. Ze weten dan al waar ze terechtkunnen en wat ze kunnen verwachten. ‘Kom, laat ons eerst nog eens naar het CAW gaan voor een bemiddelingsgesprek,’ zeggen ze dan. Mensen moeten vooral niet wachten, dat wil ik echt benadrukken.”

Lies Vandenberghe: “Je kan aankloppen als je je bijvoorbeeld afvraagt of je nog in de relatie wil blijven. Dat kan individueel, maar ook als koppel. Bij een koppel dat elkaar niet goed meer lijkt te begrijpen, kunnen we bijvoorbeeld kijken naar hoe de relatiepatronen lopen en wat hun relatie zoal beïnvloedt. Want soms merk je dat mensen uit elkaar gaan, daarna in een nieuwe relatie komen en op dezelfde dingen botsen. Je kan al veel doen door inzicht te bieden in dynamieken die dan spelen.”

“We kunnen al zoveel betekenen aan het begin, wanneer er twijfels zijn over de relatie of bij relatieproblemen.”

Als mensen dan beslissen om te scheiden, waarin kunnen we dan een rol spelen?

Karen Stalmans: “In individuele begeleiding kunnen we verschillende dingen: de verwerking van de scheiding, normaliseren van wat ze voelen, ruimte geven aan het verdriet. Er is een verschil tussen de eerste of tweede beslisser. De eerste kampt vaak met schuldgevoelens, terwijl bij de tweede het schokeffect speelt, en emoties die je onderuithalen. Mensen hebben vragen rond hoe ze hun leven praktisch gaan vormgeven, maar ook rond wie ze zijn als ouder. Want vaak bots je op een verschil in opvoedingsstijl: hoe laat de kinderen gaan slapen, wat ze eten, welke hobby’s ze doen, daar ontstaan vaak discussies over.”

‘Hoe goed scheiden?’ Dat leren we nergens?

Lies Vandenberghe: “We hebben daarom bij CAW ook een aanbod psycho-educatie om mensen zo goed mogelijk te leren omgaan met een scheiding. Onlangs nam een vrouw deel aan ons groepsaanbod. De breuk was nog heel recent en ze was heel kwaad over het feit dat er nog zo weinig rond gekend is. Ze zei: “Als ik mijn knie bezeer, dan ga ik naar de dokter en krijg ik veel uitleg over wat er aan de hand is en wat de beste behandeling is. Hoe komt het dat ik dat niet weet als we uit elkaar willen gaan?” Mensen kennen vaak vooral de dramatische verhalen over conflicten die blijven duren en uitgevochten worden voor de rechtbank. Leren hoe verwerkingsprocessen dingen ingewikkeld kunnen maken, welke ondersteuning mogelijk is, hoe je uit de strijd kan blijven… Daarover wordt vaak veel minder gedeeld. Het is heel normaal dat je je in strijd anders gedraagt, dat je zeer egoïstisch kan reageren als je overspoeld wordt door emoties en je je niet altijd van je fraaiste kant laat zien.”

Karen Stalmans: “Een scheiding geeft altijd frictie, maar dat wil niet zeggen dat het conflict zich diep moet nestelen. Het is jammer dat mensen soms pas aankloppen als het conflict al redelijk diep zit.”

Wat kunnen we precies betekenen?

Ann Vereecken: “Het aanbod van CAW kan je zien als een continuüm: van vragen over je relatie, scheidingsbeslissing en ouderschapsbegeleiding tot bemiddeling, waarin je bijvoorbeeld werkt aan een overeenkomst, tot de veilige bezoekruimte. Vooral dat laatste is gekend, terwijl ons aanbod veel breder is.”

Lies Vandenberghe: “We kunnen ervoor zorgen dat mensen goed geïnformeerd zijn en weten welke mogelijkheden er zijn, zodat ze een weloverwogen beslissing kunnen nemen. Want mensen hebben best wel wat ideeën rond hoe een scheiding er hoort uit te zien. We hebben een taak om hen te informeren over het wettelijk kader, maar ook over de mogelijkheden binnen dat kader. We zoeken samen naar wat het meest passend is bij hun situatie.”

“Een scheiding geeft altijd frictie, maar dat wil niet zeggen dat het conflict zich diep moet nestelen.”

Welke misverstanden of foute ideeën bestaan er zoal?

Lies Vandenberghe: “Dat kinderen mogen kiezen waar ze wonen als ze 12 jaar zijn, dat de enige optie de week-week regeling is…”

Ann Vereecken: “… Dat je met elkaar moet overeenkomen na een scheiding, dat kinderen er geen last van mogen ondervinden, dat een klein kind vooral bij de moeder moet blijven… ”

Lies Vandenberghe: “De druk op ouders is al heel groot en als je uit elkaar gaat, is die druk nog veel groter. Iedereen heeft een mening over hoe een scheiding moet zijn en mensen worden bestookt met heel veel verschillende adviezen. Iedereen kijkt mee of de kinderen er zeker geen last van ondervinden, ouders kijken naar elkaar als een kind wat drukker doet, want dat zal wel aan de andere ouder liggen…”

Karen Stalmans: “We zien dat wanneer ouders verstrikt raken in een conflict, ze heel gevoelig worden voor wat anderen over hen denken. Die alertheid voor de ogen van de ander, kan je onzeker maken. Je kan je dan terugtrekken uit contact of net neigen jezelf te gaan verdedigen. Ook daaraan besteden we aandacht. Want het gaat voor een stuk ook over het terug opbouwen van je ouder identiteit. ”

Ann Vereecken: “Goed genoeg ouderschap, daarover gaat. Je hoeft niet perfect te zijn als ouder, ook niet als gescheiden ouder. Soms doe je dingen die je eigenlijk niet had willen doen, maar die je toch doet. Elke ouder doet dat, maar in een scheiding is het vaak moeilijker om daarmee om te gaan. Mensen lezen soms dingen waar A beweerd wordt en de ander komt af met dingen waar B gezegd wordt. Voor mensen wordt het bijzonder lastig om daarin hun weg te vinden en juist dat kan tot strijd leiden.”

“Iedereen heeft een mening over hoe een scheiding moet zijn en mensen worden bestookt met heel veel verschillende adviezen.”

En soms tot veel strijd, bij hoog conflictueuze scheidingen? 

Ann Vereecken: “Ik gebruik liever de term complexe scheiding, want hoog conflict legt de nadruk op dat conflict, terwijl de scheiding zelf vaak al complex is. Bij CAW hebben we een aanbod vanaf dat iemand twijfelt aan zijn relatie, tot begeleiding, bemiddeling… Er zijn zoveel stappen in een scheiding waarin je als professional veel kan betekenen, om net dat hoogconfict en dus leed te voorkomen.”

Wat maakt een scheiding dan complex?

Lies Vandenberghe: “Een scheiding is sowieso een zeer ingrijpende gebeurtenis. Zowel voor de twee mensen die betrokken zijn, maar ook voor hun netwerk. Kinderen, ouders, grootouders en vrienden; iedereen moet opnieuw een evenwicht proberen te vinden. Dat maakt het al complex. Daarnaast zit je met én een verwerkingsproces waarin je je afvraagt hoe je de relatiebreuk gaat verwerken, hoe je wat afstand kan nemen, maar tegelijk moet je als ouders ook afspraken maken over ouderschap, want dat blijft doorlopen. Dat maakt het complex.”

Karen Stalmans: “Een scheiding is in het begin meestal heftig, maar na een tijd komt er wel rust. Dat geven we ook mee aan koppels. Wanneer dat moeilijker verloopt, spreken we van een complexe scheiding.”

Ann Vereecken: “Je ziet vaak dat mensen in een heel onzekere situatie zitten na de beslissing van de scheiding. Dat geeft onveiligheid en vaak ook extra spanning. Als je alleen al kijkt naar de woningmarkt, dan zie je hoe moeilijk het momenteel is om als eenoudergezin een betaalbare woning te vinden en een leven op te bouwen. We zien de laatste jaren dat dit heel zwaar doorweegt en die onveiligheid nog vergroot.”

“Er zit veel kracht in het terug te kunnen laten stromen tussen ouder en kind en ouders daarin ook in hun kracht te zetten.”

Bij een scheiding verandert er ook veel voor kinderen. Bieden we ook daar ondersteuning? 

Karen Stalmans: “We hebben een aanbod voor kinderen en jongeren, waar ze hun verhaal kunnen doen over wat de breuk met hen doet. Maar het zijn de ouders die de nieuwe situatie vormgeven en de regie in handen nemen.”

Ann Vereecken: “In bemiddeling heb ik op vraag van de ouders wel eens een gesprek met de kinderen. Niet om te vragen wat ze willen, zoals sommige rechters dat doen, maar wel om naar hun beleving te kunnen polsen en de ouders te vertellen wat conflict met hen doet. Ouders zijn daar gevoelig voor, zij willen dat het goed gaat met hun kinderen. Het is een manier om de ouders te laten kijken door de ogen van hun kind. Want je kan een kind nooit vragen om te kiezen, zeker niet in een conflictsituatie.”

Karen Stalmans: “Kinderen komen soms in een overlevingsmodus terecht. Onze jongerenbegeleiders zien jongeren met heel veel boosheid, die dat moeilijk kunnen uiten bij hun ouder, omdat het dan lijkt of ze partij kiezen. We proberen die jongeren voeling te laten krijgen met wat ze precies willen zeggen, want in die overlevingsmodus zijn ze vaak kwijt geraakt. Het netwerk kan daarin veel betekenen. Bij wie kunnen kinderen terecht als het wat moeilijker gaat, als ze even hun hart willen luchten?”

Lies Vandenberghe: “Vaak wordt gezegd dat kinderen best gehoord worden, bijvoorbeeld bij een familierechter. Maar wat is die stem waard als dat de stem is van een kind onder heel veel druk? Een kind mag ook boos zijn op mama of papa en die verhalen mogen bestaansrecht hebben, maar in een hoog conflictueuze context kan dat terug meer strijd opleveren. Het is belangrijk om daar zorgzaam mee om te gaan. Er zit veel kracht in het terug te kunnen laten stromen tussen ouder en kind en ouders daarin ook in hun kracht te zetten. Zij kennen hun kind het best. Tegelijk is het ook boeiend om de stemmen van kinderen mee te nemen in de begeleiding. Een mama die zegt: ‘Mijn kind liegt nooit.’ Maar dat kind heeft dan tegen mama verteld dat het liefst voetbalt en tegen papa dat het liever zwemt. Je kan dan uitleggen dat kinderen ook wel wat gevangen zitten in de situatie en het interessant kan zijn om hen ruimte te geven om te spreken over wat de strijd met hen doet.”

Soms is er meer nodig dan ruimte en moet de relatie tussen ouder en kind hersteld worden. Dan kunnen mensen terecht in de Bezoekruimte?

Lies Vandenberghe: “Dat gaat echt over contactherstel tussen kind en ouder of grootouder en kan worden opgelegd door de rechter.”

Ann Vereecken: “Soms kan dat ook vrijwillig. Ik begeleid nu mensen waar er bij de papa een verslavingsproblematiek is, maar waar de ouders wel nog in staat zijn om met elkaar te praten. Om de veiligheid te garanderen, wordt dat contact tussen ouder en kind opgebouwd via de bezoekruimte.”

“Werken rond scheiding is dynamisch: waar er eerst hoog conflict is, kan het daarna verzachten. En zolang er beweging is, kan je iets doen.”

Heb je vaak het gevoel dat je echt een verschil kan maken?

Lies Vandenberghe: “Als het gaat over situaties waarin er veel conflict is, heb je heel regelmatig het gevoel dat er weinig bewegingsruimte is. Elke beweging die je kan maken, hoe klein ook, is dan winst. Als mensen heel erg in een emotie zitten, helpt het om te visualiseren. Ik teken vaak de muur om duidelijk te maken dat we ons niet focussen op hoe het tussen de ouders loopt maar wel hoe het tussen de ouder en zijn/haar kind loopt. In een volgend gesprek zeggen ze dan wel eens: ‘Ja, het is waar, ik heb weer te veel over de muur gekeken.’

Ann Vereecken: “Werken rond scheiding is dynamisch: waar er eerst hoog conflict is, kan het daarna verzachten. En zolang er beweging is, kan je iets doen. Een heftige strijd voor de rechtbank zorgt voor verstarring. Hoeveel ouders elkaar tegenwoordig narcist noemen… Om het conflict af te bakenen kan het helpen om de strijd te benoemen, te externaliseren. Zo kunnen we ons terug positioneren ten aanzien van het conflict en komt er ruimte om te spreken over meer welzijn, meer leefbaarheid. Het is fijn als je in het conflict beweging krijgt. Ik had eens een gesprek met een kind van 11 jaar dat stellig zei dat het niet meer naar papa wilde. Ik vroeg toen of de deur volledig dicht was of toch nog op een kiertje stond. Ze bleek nog op een kiertje te staan en daarover ben ik met mama in gesprek gegaan. Op dat moment is er een kleine doorbraak waarmee je verder kan, stap voor stap. Uiteindelijk is het de bedoeling dat je je als hulpverlener overbodig maakt, dat mensen weer ruimte hebben en anders kunnen kijken naar de situatie. Liefst samen met hun netwerk, want daar zijn vaak de grootste krachtbronnen aanwezig.”

Zit je met vragen rond je relatie of rond scheiden? Je kan terecht bij CAW.

Je kan ons bellen op het gratis nummer 0800 13 500, van maandag tot en met vrijdag tussen 9 en 17 uur. Mailen, chatten of langskomen kan ook.