Noden en rechten van Oekraïense vluchtelingen

Het hele verhaal is ondertussen al uitgebreid verteld: ze kwamen, ze kwamen met veel, de opvang gebeurde dankzij een grote gastvrijheid via #plekvrij bij gastgezinnen en in de lokale opvang. In Gent kwam er een coördinatiecel met werkgroepen rond ‘welzijn en gezondheid’, ‘opvang en wonen’ en ‘integratie’. Op provinciaal niveau werden in geen tijd 2.200 plaatsen en een ruim hulppakket aangeboden. Eefje Vanhullebusch van Stad- en OCMW Gent heeft de zaak van nabij kunnen volgen.

Ondersteuning op maat

‘Een crisis zoals deze aanpakken, dat is op korte termijn een pak werk verzetten. Je gaat niet alleen opvangplaatsen screenen, je wil ook weten wat de verwachtingen zijn — zowel van de mensen die de opvang aanbieden als van de vluchtelingen zelf. Je zoekt immers naar de beste match voor allebei. Daar stopt het natuurlijk niet mee: mensen hebben bijvoorbeeld ondersteuning nodig bij hun inschrijving bij burgerzaken en lessen Nederlands, en moeten wegwijs raken in waar welke hulp te vinden is. Gelukkig waren er vele helpende handen: bij het OCMW, het CAW en talrijke andere organisaties. In-Gent zorgde voor infosessies waarin hulp op alle levensdomeinen aan bod kwam. Maar we brachten ook vluchtelingen in contact met Oekraïners die hier al een tijdje verblijven.

Het is soms zoeken naar oplossingen op maat, bijvoorbeeld voor mensen met speciale noden. Dove vluchtelingen bijvoorbeeld. Dan werken we samen met Doof Vlaanderen, die meer inzicht heeft in de specifieke noden van deze doelgroep, en dat leidt soms tot oplossingen waar je niet aan denkt. Voor de brandveiligheid in de noodopvang heb je voor die mensen niks aan een luidruchtig alarm. Daarom zorgden we ervoor dat er bij eventuele brand ook lichtsignalen komen.’

Vele handen maken licht werk

‘We kunnen stellen dat we de meeste vluchtelingen ondersteuning bieden. We hebben met verschillende partners samen een centrale cel opgezet om mensen te helpen. Welke noden hebben ze? Welke rechten hebben ze? Hoe geraken zij aan een leefloon of ziekteverzekering? Er zijn allerlei extra initiatieven genomen, zoals meer OKAN-klassen en zomerscholen. VDAB helpt mensen om werk te zoeken en informeert de werkgevers. Het CAW zorgt dan weer voor telefoonpermanentie. In de eerste maanden van dit jaar startte het Gentse OCMW al meer dan 800 extra individuele dossiers op: even veel als in een volledig jaar.

Het is niet evident om gedurende langere tijd mensen in huis te nemen.

Voor het najaar staan we nog voor een uitdaging. Sommige gastgezinnen geven immers aan dat ze stilaan hun engagement wensen af te bouwen. Dat is ook begrijpelijk. Het is niet evident om gedurende langere tijd mensen in huis te nemen. Voor vluchtelingen die bij hen logeren, moeten we dus op zoek naar een nieuwe plek. Dat kan bij andere gastgezinnen, want we hebben nog altijd meer aanbod dan vraag. Maar we werken als lokale overheid ook verschillende duurzamere collectieve opvang uit. Zo hebben we al een 150-tal plaatsen gecreëerd, en bereiden we er nog een 200-tal voor. We doen al heel veel als lokale overheid, maar zullen ook de steun van Vlaanderen nodig hebben. In Antwerpen en Mechelen werden er wel woondorpen ingericht, maar niet in Oost-Vlaanderen. Gent is hier kandidaat voor, we hebben zelfs al een grond hiervoor ter beschikking gekregen. Maar kunnen dit pas uitbouwen na een go van Vlaanderen en mits voldoende financiering vanuit Vlaanderen. Huisvesting zal dus een uitdaging blijven.

We doen ook een oproep naar gastgezinnen die Oekraïense vluchtelingen opvangen maar nog niet gekend zijn bij de Stad om zich te registreren. Op die manier kan de Stad Gent gastgezinnen en vluchtelingen ondersteunen, een inschatting maken van hun noden en eventuele herhuisvesting voorbereiden (Registreren kan via asiel.vluchtelingen@stad.gent of telefonisch via 0473 56 77 80).

Wat brengt de toekomst?

‘Op het gebied van integratie zien we voor de toekomst minder problemen. Heel wat Oekraïners hebben interesse om taallessen te volgen, velen zijn ingeschreven bij de VDAB en actief op zoek naar werk. Een groot deel daarvan is hooggeschoold, maar voor hen vormt de erkenning van hun diploma in ons land vaak een obstakel. Daardoor werken veel vluchtelingen nu als vrijwilliger of in jobs beneden hun diploma. Er is wel sprake van een nooddecreet om de erkenning van diploma’s te versnellen.

Als het Russisch-Oekraïens conflict blijft aanslepen, komen vele initiatieven onder druk. Niet alleen de thuisopvang, maar ook de capaciteit bij scholen, opleidingen, hulpverlening enzovoort. Wat we ook merken is dat vluchtelingen die meer recent naar hier zijn gekomen, kwetsbaarder zijn. Ze hebben meer meegemaakt, hebben meer verloren en zijn zwaarder getraumatiseerd. Burgers worden immers niet gespaard. We hopen dat de oorlog stopt, maar moeten ons ondertussen wel voorbereiden op een nieuwe golf. Gelukkig wordt er in Gent goed samengewerkt tussen alle partners.’

Dit artikel verscheen in Magis

Dit artikel verscheen ook in Magis, het magazine van CAW Oost-Vlaanderen (jaargang 9, nr. 2, apr-mei-jun 2022). Blijf op de hoogte: schrijf je in en ontvang Magis in je brievenbus of digitaal.