Werking in de kijker: de winteropvang

In Vilvoorde werd deze winter opnieuw nachtopvang georganiseerd voor dak- en thuislozen. De organisatie van de winteropvang gebeurt al jaren door een samenwerking tussen het Sociaal Huis en het CAW Halle-Vilvoorde. Samen met een netwerk aan andere organisaties en een ploeg gedreven vrijwilligers wordt de winteropvang ieder jaar opnieuw opgestart en in goede banen geleid. Net als voor de bezoekers van de opvang, is het voor de winteropvang zelf ook niet evident om geschikt onderdak te vinden. Door de jaren heen verhuisde het initiatief al verschillende keren van locatie om in 2020 voorlopig te landen op de benedenverdieping van Ter Linde II in de Vaartstraat.

Ook aan het inhoudelijk concept van de winteropvang werd al veel gesleuteld. Waar in de beginjaren enkel opvang werd voorzien op nachten waar de temperatuur onder het vriespunt zakte, werd de laatste jaren overgeschakeld naar een permanente opening tussen 1 december en 31 maart. Naast het bieden van bed- bad en brood voor enkele maanden, wordt ook steeds meer ingezet op professionele ondersteuning en begeleiding van de doelgroep naar een stabiele woonoplossing. Sinds deze winter werd de coördinatie van de dagelijkse werking van de winteropvang volledig overgedragen naar het CAW.

Bijna ten einde

Coördinator Natasja Vander Weyden aan het woord: “De Winteropvang van Vilvoorde loopt stilaan ten einde. We zijn nog open tot 31 maart 2022. Ook dit jaar engageren heel wat vrijwilligers zich binnen de winteropvang en houden deze mee draaiende. Dit jaar mogen we rekenen op een 20-tal vrijwilligers, waar we zowel oude bekenden als nieuwe gezichten mochten verwelkomen. In totaal is er plaats voor 12 cliënten. Helaas is dit verre van voldoende. Vilvoordenaars hebben daarnaast ook voorrang, wat maakt dat er momenteel voornamelijk Vilvoordenaars opgevangen worden. In totaal hebben we al ongeveer 25 cliënten opgevangen. Echter liggen de aanmeldingen veel hoger. We vangen voornamelijk mannen op, maar hebben ook al aanvragen gekregen om vrouwen op te vangen. Dit wordt steeds bekeken met de cliënt zelf. De cliënten worden wel wekelijks verwend met giften van verschillende organisaties. Deze zijn zeer welkom! Het gaat over warme maaltijden, maar eveneens over kledij en allerlei ander bruikbaar materiaal. Enkele cliënten hebben ook een oplossing en woning gevonden. Zij kunnen hun winteropvang-verhaal dus positief afsluiten. Er wordt met deze cliënten ook steeds besproken of er een Housing First traject opgestart wordt. In de meeste situaties gebeurt dit. Voor de andere cliënten proberen we steeds ook mee te bekijken wat de mogelijkheden zijn. Dit is echter niet altijd een vanzelfsprekendheid.”

Housing First

Housing First wordt ingezet voor een zeer specifieke doelgroep: langdurig dak- en thuislozen met een bijkomende kwetsbaarheid (problemen rond fysieke en/of geestelijke gezondheid en/of verslaving), die nood hebben aan intensieve begeleiding en recht hebben op een inkomen of reeds over een inkomen beschikken. In de traditionele hulpverlening wordt voor deze specifieke groep gewerkt met verschillende vormen van tijdelijk onderdak waarbij het recht op huisvesting gekoppeld wordt aan allerlei voorwaarden en verwachtingen. Voldoet men niet meer aan de voorwaarden dan verliest men ook opnieuw zijn onderdak.

Een voorbeeld: iemand is al drie jaar dakloos en kampt met verslavingen. Ze kan intrekken in een doorgangswoning waarbij het verblijf beperkt is tot 6 maanden en gekoppeld is aan een begeleidingsovereenkomst. In deze overeenkomst wordt opgenomen dat ze in therapie moet voor haar verslaving. Na 2 maanden hervalt ze in haar verslaving waardoor ze er niet meer in slaagt naar haar afspraken bij de psychiater te gaan. Ze weigert alle contact met hulpverlening, het verblijf in de doorgangswoning wordt stopgezet en ze belandt weer op straat.

Omgekeerde werkwijze

Housing First draait de traditionele werkwijzen om. Housing First biedt de doelgroep een blijvende woonoplossing die niet gekoppeld is extra voorwaarden. Dit vanuit het idee dat het hebben van een vaste woning en de daarmee gepaard gaande privacy, rust en veiligheid, motiveert om de woning te behouden en om aan andere problemen te werken. Hiervoor krijgen ze ondersteuning van een Housing First woonbegeleider die op zijn beurt ondersteund wordt door een team professionals uit verschillende sectoren, het zogenaamde ‘dedicated team’. Onderzoek heeft aangetoond dat Housing First werkt. Bij de opstart van Housing First in België werden twee groepen langdurig dak- thuislozen gedurende 2 jaar gevolgd. Van de mensen die instapten in een Housing First traject had 92% na 2 jaar nog steeds een stabiele woonsituatie. Van de andere groep die in de traditionele opvangstructuren terecht kwam was na 2 jaar 52% opnieuw dakloos.