Wie gevlucht is, moet op vele vlakken weer evenwicht vinden, ook als ouder en als partner

Elmira is themaverantwoordelijke precaire verblijfssituaties bij CAW Oost-Vlaanderen. Ze is arts van opleiding en komt uit Tsjetsjenië. Storey is geboren in Afghanistan en werkte daar als docent aan de universiteit. In België begeleidt ze groepen voor  Mind-Spring. 

Elke ouder wil het beste voor zijn kinderen

Mind-Spring is een psycho-educatief groepsprogramma voor vluchtelingen en migranten, ontwikkeld door de Nederlander Paul Sterk. Het wordt gegeven in de eigen taal of contacttaal van de groep door twee begeleiders: een ervaringsdeskundige die zelf vluchteling is en een sociaal werker van bijvoorbeeld CAW, OCMW of een OKAN leerkracht. Voor volwassenen is er Mind-Spring zelf, maar zijn er ook programma’s voor kinderen, voor jongeren en voor ouders: Ouderkracht.

Elmira: “Elke ouder wil het beste voor zijn kinderen, maar elke ouder wordt ook geconfronteerd met angsten en twijfels. Ouders die gevlucht zijn, vragen zich vaak af of ze wel de juiste keuze gemaakt hebben. Opvoeden in een migratiecontext is vaak complex; ze vinden dat hun kinderen te snel integreren, ze worden soms afhankelijk van hun kinderen (tolken), ze krijgen een conflict omdat ze bepaalde gewoonten niet kennen, er is de druk van de familie uit het land van herkomst … Dat zet gezinnen onder druk.”  

Storey: “Mensen willen graag hun eigen cultuur meegeven aan hun kinderen, maar tegelijk willen ze dat ze hier goed kunnen opgroeien en dat ze ook die cultuur goed leren kennen. Dat is voortdurend een evenwicht zoeken, zeker als je het land, de normen en waarden nog niet zo goed kent.”

Wat is Mind-Spring?

• Psycho-educatief groepsaanbod voor asielzoekers en vluchtelingen in eigen/ contact taal
• Werkvormen: psycho-educatieve groepsgesprekken en ontspanningstechnieken
• Infosessie, 6 sessies van 2 uur, terugkomsessie
• 8-15 deelnemers
• Mind-Spring, Mind-Spring Ouderkracht, Mind-Spring Junior 8-13 jaar.Mind-Spring Junior 14-18 jaar

Universele thema’s

Elmira: “Ouderkracht is geen cursus opvoeden, we staan wel stil bij hoe ouders dat doen. We reiken instrumenten aan en laten hen ervaringen delen. De co-begeleider (n.v.d.r. een professionele hulpverlener uit Vlaanderen), krijgt altijd heel veel vragen over hoe ouders de dingen hier aanpakken. We vertrekken altijd vanuit het gemeenschappelijke: gezond opgroeien, goed onderwijs, kansen grijpen, gelukkig zijn, veiligheid … dat zijn universele thema’s. Daarna bekijken we hoe zij dat vertalen, waar de verschillen zitten, waar ze botsen.”

“Ouders die gevlucht zijn, vragen zich vaak af of ze wel de juiste keuze gemaakt hebben. Opvoeden in een migratiecontext is vaak complex.”

Storey: “In Afghanistan toon je respect als je een persoon niet in de ogen kijkt. Hier krijgen mensen reacties als ze dat niet doen. Jongeren die elkaar kussen op straat, grootouders die naar een rusthuis gaan, kinderen die een eigen mening hebben, daar komen veel vragen over. Als je de Belgische cultuur niet kent, zorgt dat voor veel verwarring. Je kinderen een weg leren vinden tussen twee culturen is niet makkelijk.”

Elmira: “Een meisje dat om acht uur ’s avonds over de Korenmarkt in Gent loopt, valt voor een Afghaanse man heel moeilijk te rijmen met veiligheid omdat hij vertrekt vanuit zijn referentiekader, de onveilige situatie in Afghanistan. In Eritrea ben je een goede vader als je een pedagogische tik geeft als je zoon iets fout doet, hier is dat mishandeling. Dat brengt mensen uit evenwicht. Als wij willen zorgen dat kinderen alle kansen krijgen, is het belangrijk om ouders goed te ondersteunen in hoe ze dat evenwicht kunnen zoeken. Hoe sterker zij in hun schoenen staan, hoe beter voor de kinderen.”

Nieuwe autoriteit als alternatief voor straffen en belonen

Storey: “Soms denken deelnemers dat jullie nooit straffen en dat alles hier mag. Nieuwe autoriteit, opvoeden in migratiecontext, omgaan met stress en spanning, jouw identiteit als ouder, hulpbronnen bij vragen rond de opvoeding en relationele vragen, zelfzorg en zorg voor je partner het geven van ik-boodschappen, actief luisteren, normen en waarden, je taak als ouder, een evenwicht vinden tussen verschillende culturen, zijn thema’s die aan bod komen. Bij elk thema staan we stil bij: hoe doe jij dat, hoe is dat hier? Waar bots je op? Hoe kan je daar evenwicht in vinden?”

Mind-Spring is ontstaan omdat er verontrustende signalen kwamen over het psychisch welbevinden van vluchtelingen en asielzoekers. Het vluchten zelf, je land en familie moeten achterlaten, terechtkomen in een groot opvangcentrum zijn factoren die invloed hebben op je identiteit. Ook als ouders kan je daarmee worstelen.

Elmira: “Een man die thuis zit en een vrouw die werkt, is in sommige culturen onaanvaardbaar. Als man word je geacht de baas te zijn die zorgt voor het inkomen en de veiligheid van je gezin. Als je dan naar hier komt en dat lukt niet, komt dat in conflict met wie je bent. We nodigen deelnemers uit om daarover uit te wisselen, in alle vertrouwen. Ik herinner me een bijeenkomst waar de vrouw vertelde dat ze haar man wel eens slaat. Dat was triest en grappig tegelijk, maar het opende wel het gesprek rond huiselijk geweld.” 

Ouderkracht zet mensen in hun kracht

Elmira: “Vluchtelingen hebben vaak weinig vertrouwen in openbare diensten, ze denken bijvoorbeeld dat ze meteen naar de gevangenis moeten bij agressie en dat hun kinderen hen worden afgenomen. Mind-Spring laat de deelnemers daarom ook kennismaken met verschillende diensten. We vertellen bijvoorbeeld over het Huis van het Kind,  het CAW, over psychologen en over het beroepsgeheim. Ook dat zet mensen in hun kracht.”

Als deelnemers Mind-Spring evalueren duikt altijd één minpuntje op: het duurt niet lang genoeg. Ouders voelen zich versterkt, ze kregen veel inzichten en kennen de verwachtingen van de samenleving, maar ze willen nog meer leren.

Elmira: “Ze zien dat actief luisteren en positief gedrag bevorderen werkt en willen dat nog verdiepen. Het is een programma met veel effect binnen gezinnen. Onlangs vertelde een mama dat ze zeer gestresseerd thuiskwam en dat haar zoon van 9 voorstelde om even samen ‘kaarsje uitblazen’ te doen. Dat is een ontspanningsoefening die ze allebei tijdens Mind-Spring geleerd hadden. Het was zo mooi om te zien hoe psycho-educatie werd  opgenomen in dat gezin.”

Meer weten?

Alles over Mind-Spring, infomomenten en opleidingen, lees je hier.

Beeld: Elmira Erstukajeva
Interview: Annik Verheyen